Deprem bölgesinde ‘sürdürülebilir su’ temin edebilmek mümkün

Başak Nur GÖKÇAM

Sıfır Atık Projesi’ne hizmet eden Temiz Atık Derneği, kaynak israfının önlenmesi için çalışıyor. Derneğin öncelikli amacının, geri dönüştürülebilir atığın çöp olmadığını göstermek ve bu atıkların ekonomiye geri kazandırılabileceğini anlatmak olduğunu belirten Temiz Atık Derneği Kurucusu Esra Kara, “Her ürün aslında bir ambalajın içinde satılır ve o ambalajların neredeyse tamamı geri dönüştürülebilir materyallerden üretilir” diye konuştu.

Türkiye’de insanlar yarı bilinçli

Türkiye’de insanların yarı bilinçli olduğunun altını çizen Kara, “Vatandaş sigarasını, yediği çekirdeğin kabuğunu, ıslak mendilini, çer çöp ne varsa o şişenin içine atıyor ve kapağını kapatıyor. Sonra o şişe uzun bir yolculuktan sonra geri dönüşüm tesisine geliyor ve tesisteki bantta optik okuyucu tarafından ‘içinde kendi türü olmayan cisimler olduğu için’ çöp olarak kenara atılıyor” diye konuştu.

Deprem bölgesinin en büyük sorunu ‘su’

Derneğin yalnızca geri dönüşümle ilgilenmediğini belirten Kara, “Bizim meselemiz yarınlarımıza, çocuklarımıza daha temiz bir memleket bırakabilmek. Çocuklarımızın gelecekte ihtiyacı olan şey ev, araba, bankada sağlam bir birikim değil.

Onların öncelikle temiz suya, temiz havaya, güvenilir gıdaya ihtiyacı var. Depremde bunu bir kez daha anladığımı söyleyebilirim” dedi. Hatay’da yabancı arama kurtarma ekiplerini koordine ettiği günler içinde en büyük sıkıntının su olduğunu gözlemlediğini belirten Kara şöyle devam etti: “Merkezdeki su boruları patlak olduğu için sel ihtimaline karşı derhal şebeke suyu kesildi. Dolayısıyla orada en büyük sıkıntımız su oldu.

Tırlarca su yardımı geldi. Ben dahil birçok çalışan şişe suyunu açtık, iki yudum içtik, kenara bırakıp aceleyle işimize devam ettik. Bu kez de su israfı sıkıntı oldu.” Şebeke suyunun Antakya merkeze verilememesinin başka fikirleri de doğurduğunu belirten Esra Kara, “Kuyu suyu, parametrelerine göre uygun teknolojide ultrafiltrasyon ya da nanofiltrasyon membranları kullanılarak, kuyu suyundan içme suyu kalitesinde sular elde edilebilmektedir. Memleket olarak biz bu teknolojiye sahibiz.

Bunu da deprem bölgesinde uygulayacağız. Bu teknoloji ile birlikte, arıtılan kuyu suyunda herhangi bir bakteri üreyecek risk bulunmamakla birlikte, tat ve koku gibi istenmeyen parametreler de yer almayacaktır. Bir diğer husus da asbest. Enkazla ortaya çıkan asbest, toprağa geçtiği gibi yer altı sularına da karışabilir boyutta. Asbesti tutucu teknolojiyi uygulamak da elbette mümkün” dedi.

Hatay İl Jandarma Komutanlığı ve depremden etkilenen diğer bölgelerden de su analizleri istediklerini belirten Kara, “Onların neticelerine göre kullanılması gereken teknolojiyi seçeceğiz. Çünkü dediğim gibi İTÜ Membran Enstitüsünde zaten buna uygun mevcut bir teknoloji var ve o kuyuya hangi sistem tam olarak uyum sağlayacaksa, buna göre doğru kararı İTÜ’lü hocalarımız verecektir” diye konuştu.

Su kalitesi uzaktan takip edilecek

Su kalitesinin uzaktan algılama sistemleriyle anlık takip edilebileceğini belirten Kara, “Bölgedeki yüksek güneşli süreler ve fotovolkaik panellerle birlikte, kuyu suyu sistemlerinde kullanılacak olan enerjinin önemli ölçüde olan kısmı bu sistemlerle birlikte geri kazanılabilecektir.

Dolayısıyla çevreye daha duyarlı bir arıtma sistemini burada kurmak mümkündür dedi. İTÜ MEMTEK ile teknolojiyi geliştirdikten sonra Haydarpaşa Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’ndeki hocalar ve okul bölümlerinin başkanları tarafından kurulacak olan öğrenci grupları ile de projenin uygulama ve montaj tarafında bulunacağı bilgisini veren Esra Kara, “Bu sistem ile bir taraftan şebeke suyu diğer taraftan da arıtılmış kuyu suyu, bölgedeki vatandaşa sunulacaktır.

Sistemin üzerinde enerji panelleri olacağı için de şebeke suyu olmadığında kuyu suyu devreye girerek, bu sayede sürdürülebilir bir içme suyu temini sağlanacaktır” dedi.

“Su sıkıntımız bitti” cümlesini duymak istiyorum

Esra Kara, “Akıllı çeşmeler olan yerlerde şebeke suyunun da arıtılmış kuyu suyunun da laboratuvar değerleri, su kalitesi, ölçümlerine yer verilecek. Ve vatandaş orada kendisi görecek ki kuyu suyu ile arıtılmış şebeke suyu arasında bir fark yok. İki si de kaliteli ve içilebilir” diyerek sözlerini şu şekilde devam ettirdi: “Bu proje 2022 Haziran ayında hazırladığım bir projeydi.

Elinde büyük maddi kaynağı yöneten iki derneğe projemi götürdüğümde “Öncelikli ihtiyaç değil” yanıtını almıştım. Şimdi ise projeyi hayata geçirme vakti. Ben insanların temiz su içme noktalarının mavi yeşil renklerini uzaktan gördüklerinde, “Orada güvenli su var” demelerini, deprem bölgesindeki vatandaşlarımızın ise “Su sıkıntımız bitti” demelerini istiyorum.”

Projeye katkı sağlayacak ve bağış yapacak firmaların adına da yer vereceklerini belirten Kara, “Örneğin 30 arıtma cihazı alan firmanın logosunu o arıtma cihazlarının üzerine koyacağız. Bu noktada firmaların bağış ve destekleri su çözümlerimizdeki çalışmalarımızın devamı için çok önemli” dedi.

Yabancı derneklerden destek alacağız

Paşa Semih Okyar’ın bilgilendirmesi üzerine Fransa’dan deprem bölgesine gelerek Hatay’ın bir ilçesindeki göletten su çeken bir vakfın membran sistemine ilişkin de bilgi aldığını söyleyen Kara, “Temiz Atık Derneği olarak bu vakıfla görüşme halindeyiz. Vakıf, cihazını İlçe Belediyesine teslim etmiş. İTÜ MEMTEK teknolojiyi uygulamaya geçirene kadarki sürede yabancı vakıflarla görüşerek, onlardan destek istemeyi de planlıyorum.

Söz konusu teklifimize İspanya’daki bir vakıf da sıcak baktı. Protokollerin doğru şekilde ilerlemesi neticesinde bizlere teknoloji hususunda destek olacaklar” diye konuştu.

Amaç, israfı engellemek

Depremzede vatandaşlara temiz su hizmeti verebilmek ve bölgedeki su kaygısının önüne geçebilmek,

Plastik atık oluşumunun önüne geçebilmek,

Ambalaj israfının ve doğal kaynak israfının önüne geçebilmek,

Su israfının önüne geçebilmek,

Şebeke suyunun olmadığı yerlerde kuyu suyunun da belli işlemlerden geçtikten sonra güvenle içilebileceğini kanıtlayabilmek,

Şebeke suyunun arıtma işlemi sonrasında şişe suyundan daha güvenilir olduğunu halkımıza gösterebilmek

Sıfır atık güvenli su

Projenin ülke geneline yayılmasını sağlamak,

Şişe ambalajına para ödemeden, taze suya bedava ulaşım imkanı sağlamak,

Vatandaşa sıfır atık ve güvenilir su hizmeti sunabilmek ve belediyelerimize olan güveni artırmak,

Doğaya hizmet etmek,

Atık oluşumunu minimuma indirmek,

Vatandaşa çantasında termos taşıma alışkanlığını kazandırmak,

Küçük büyük herkese akıllı çeşme kültürünü alıştırmak,

Cihazlarımızın üzerine tarihimizle örtüşen sözler ilave etmek.