‘Duyarlılık’ adına: Agatha Christie romanları cici bici hale getirilecek şekilde kesilip biçiliyor

Suç edebiyatının kraliçesi Agatha Christie’yle 2020 yılından önce tanışanlar ile 2020’den sonra tanışanlar, farklı eserler okumuş olacak.

Kolektif Batı’yı kasıp kavuran iptal ve woke kültürleri, dünyaca ünlü polisiye yazarının eserlerinde değişiklik yapmaya kadar vardı. Telegraph gazetesi, Britanya merkezli HarperCollins yayınevinin bastığı Agatha Christielerin yeni edisyonlarında ‘ırk ile etnisite atıfları ve hakarete varan ifadeler’ gibi ‘potansiyel saldırgan dilin kaldırıldığını’ duyurdu.

Habere göre HarperCollins’in yayımladığı yeni baskılarda, Hercule Poirot ve Miss Marple serileri, özellikle de kahramanların Britanya dışında karşılaştıkları karakterleri içerenler bölümlerde, ‘günümüz okurlarının rahatsız edici bulabileceği dil ve betimlemelerden arındırıldı’.

Haberde duyarlılık okuması yapanların elinden çıkan ‘düzeltmelerin’, Miss Marple serisinin tamamı ve piyasaya sürülecek veya 2020’den beri piyasaya sürülen seçilmiş Poirot romanları dahil yeni baskıların dijital versiyonlarında belirgin olduğu belirtildi.

‘Siyah, zenci, Yahudi, çingene, Hintli, Doğulu’ sözleri çöpe

Buna göre bir karakterin ‘siyah, Yahudi veya çingene’ olarak tasviri gibi etnik kökene atıflar, bir kadın karakterin ‘siyah mermerden’ gövdesi, bir yargıcın ‘Hintli öfkesi’, ‘Doğulu’, ‘zenci’ gibi betimleme, niteleme ve tanımlamalar çıkarıldı.

‘Yerli’ kelimesi de ‘yerel’ kelimesiyle değiştirildi.

Kadın karakter artık yerel çocuklara ‘iğrenç’ demiyor

Telegraph çeşitli ‘düzeltme’ örnekleri de aktardı. Dedektif Hercule Poirot’nun kahramanı olduğu 1937 tarihli Nil’de Ölüm isimli romanda bir grup çocuğun kendisini rahatsız ettiğinden şikayet eden Bayan Allerton karakteri, orijinalinde “Geri dönüp bakıyorlar ve bakıyorlar ve gözleri tek kelimeyle iğrenç, burunları da öyle, çocukları gerçekten sevdiğimi sanmıyorum” derken, yeni baskıda şöyle makaslanıyor: “Geri geliyorlar ve bakıyorlar ve bakıyorlar. Ve çocukları gerçekten sevdiğimi sanmıyorum.”

‘Çok güzel beyaz dişleri var’ çıkarıldı

Miss Marple’ın kahramanı olduğu 1964 tarihli Bir Karayip Gizemi adlı romanının yeni baskısında, amatör dedektifin kendisine gülümseyen bir otel çalışanının ‘çok güzel beyaz dişleri’ olduğunu düşündüğü cümle kaldırılmış durumda.

Duyarlılık okuyucusunun görevi ne?

Duyarlılık okuyucuları, yayıncılıkta son iki yılda yaygınlaşan nispeten yeni bir olgu.

Hem yeni yayınları hem de eski eserleri ‘potansiyel olarak rahatsız edici dil ve açıklamalar bakımından inceleyen’ duyarlılık okuyucularıyla aynı zamanda ‘yayıncılık endüstrisindeki çeşitliliğin artırılmasının amaçlandığı’ iddia ediliyor.

Romanların adına ve içeriğine sansür

Böylece kültürel-tarihsel bilinç, eleştiri ve edebiyat değerleriyle ilgisiz sansürcülük yapan duyarlılık okuyucularının makasına Agatha Christie romanlarının içeriği de maruz kaldı.

Daha önce bir

66 polisiye roman ve 14 kısa öyküye imza atan İngiliz kadın yazarın ’10 Küçük Zenci’ romanının adı uzun yıllardır Anglo Sakson dünyada ‘Ve Sonra Hiçbiri Kalmamıştı’ diye değiştirilmiş durumda. 2020’de ırkçılık karşıtı protestoların etkisiyle Fransa’da da isim değişikliğine gidilmesi ve 1940’lardan kalma Fransızca çevirinin 74 kez geçen ‘zenci’ sözünden arındırılması kararı alındı.

Dahl ve Fleming de okurla baş başa bırakılmadı

Daha önce yine ‘günümüz okurlarına hitap edecek şekilde cinsiyet ve ırka yönelik saldırgan atıfları kaldırmak gerekçesiyle’ çocuk kitaplarıyla da tanınan hiciv ustası Roald Dahl ve James Bond’un yaratıcısı Ian Fleming’in kitaplarında ‘düzeltmeler’ yapıldı.