Borsa savaşının KAZANANI kim olacak?

Birol BOZKURT

Borsa İstanbul’da son günlerde yaşanan volatil hareketler Sermaye Piyasası Kurulu’nun da (SPK) dikkatini çekti. SPK piyasa bozucu eylemlere karşı gözüm üstünüzde mesajı verirken Borsa İstanbul’dan da devre kesicinin çalıştığı hisselerde yukarı adım kuralı getirildi. Peki tüm bunlar ne anlama geliyor? Borsada ayılarla boğaların savaşında kazanan kim olacak?

Yatırımcılar için 2023 yılı hızlı başladı. BIST 100 Endeksi yılın ilk haftasında çok oynak bir seyir gösterdi. Endeks geçtiğimiz perşembe günü yüzde 7,36 geriledi ve devre kesiciler aktifleştirildi. Hemen sonraki gün ise borsa yüzde 4,4 yükselmesine rağmen haftalık kayıp yüzde 3,03 oldu. Geçtiğimiz haftayı sert hareketlerle kapatan Borsa İstanbul’da yeni haftada da dalga boyu yüksek seyrediyor.

Haftaya pozitif başlamasına rağmen endekste sert hareketlerin yaşanmaya devam etmesi üzerine SPK piyasa bozucu eylemlere ilişkin açıklama yaptı. Yapılan açıklamada piyasa bozucu eylemlere karşı gözetim ve denetim faaliyetlerinin sürekli olarak yerine getirildiği bildirdi. Ayrıca piyasanın güven ve istikrar içerisinde çalışmasını bozacak eylem ve işlemlerin tespitin halinde cezai yaptırım uygulanacağı belirtildi.

Ardından Borsa İstanbul’dan da gün içerisinde devre kesici sisteminin çalıştığı ve açığa satış yapılabilen hisselerde, gün sonuna kadar yukarı adım kuralının uygulanacağı açıklaması geldi. Borsa İstanbul açıklamasında “Gün içerisinde devre kesici uygulaması başlayan ve açığa satış yapılabilen işlem sıralarında seans sonuna kadar geçerli olmak üzere açığa satış işlemlerinde yukarı adım kuralı otomatik olarak uygulanacaktır” ifadeleri yer aldı.

Değişiklikle beraber Pay Piyasası Prosedürü’nün güncellenerek Borsa İstanbul internet sayfasına eklendiği belirtilen açıklamada, yapılan düzenlemelerin bugün itibarıyla yürürlüğe gireceği kaydedildi. Borsa İstanbul’da halen sadece BIST 50 endeksine dahil hisselerde açığa satış işlemi gerçekleştirilebiliyor. Pay piyasalarında devre kesici sistemi, ilgili payda aşırı değer kayıplarının oluşması ile tetiklenerek yatırımcıların panik işlemleriyle zarar görmesini en aza indirmek için kullanılıyor.

Yukarı adım kuralı nedir?

Piyasada açığa satış işleminin, hissenin en son gerçekleşen işlem fiyatından daha yüksek bir fiyat üzerinden olması anlamına geliyor.

Yabancılar borsada 4.5 milyar dolarlık satış yaptı

Yabancı yatırımcılar Aralık ayında pay piyasalarında yaptıkları işlemlerle 1 milyar 10 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi. Aralık ayında Borsa İstanbul’da 50 milyar 162,7 milyon dolarlık alış ve 51 milyar 173 milyon dolarlık satış işlemi gerçekleştirdi. Böylece yabancılar geçen ay toplam 101 milyar 335 milyon dolarlık alım satım işlemi gerçekleştirmiş oldular. Yabancı yatırımcılar 2022 yılı genelinde ise Borsa İstanbul’da 295 milyar 530 milyonr dolarlık alış ve 300 milyar 21 milyon dolarlık satış işlemi gerçekleştirdi. Böylece toplam satış işlemi 4 milyar 491 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.

Tuna ÇETİNKAYA Info Yatırım Genel Müdür Yardımcısı “SPK ben buradayım dedi”

2022’de Borsanın alternatifsiz bir yatırım aracı olarak yeni yatırımcıları kendisine çektiğini söyleyen Info Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Tuna Çetinkaya, “Son dönemde yaşanan sert hareketlere karşı SPK yaptığı açıklamayla ben buradayım dedi” yorumunu yaptı. Çetinkaya, “Borsa İstanbul sadece yükselen bir piyasa değil, düşüş veya düzeltmeler gayet doğal, ancak burada önemli olan yeni yatırımcının panik yapmaması. Yaşanan son volatil hareketlerin sebebi olarak seçim takviminde belirsizlik olması gösterilebilir. Piyasa belirsizliği sevmez netliği sever. SPK’nın yaptığı açıklama yatırımcılara ben buradayım mesajı vermesi açısından ve piyasa yapıcı olarak uyarı yapması bakımından önemli bir hamle. Seçim takviminin belirlenmesi ve jeopolitik risklerin azalması durumunda normalleşme hızlanacaktır. Bu yıl gündem oldukça yoğun olacak ve volatil hareketler daha sık görülebilir” diye konuştu.

Berra DOĞANER Ostim Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi “SPK açıklaması ve yukarı adım kuralı birlikte okunmalı” Ostim Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Berra Doğaner, SPK’nın uyarısı ve Borsa’dan gelen yukarı adım kuralını birlikte okumak gerektiğini söyledi. Doğaner, “Devre kesici sadece aşağı yönde uygulanıyor. Yıldız pazar hisseleri yüzde 10 düşerse Ana Pazar hisseleri yüzde 7 düşerse devre kesici uygulanıyor. Genellikle volatilitenin yüksek olduğu ve satış ağırlıklı piyasalarda böyle kararlar alındığını görüyoruz Buna benzer kararlar daha önce de alınmıştı. Açığa satış nedeniyle yaşanan satış baskılarını kısıtlama düşüncesi hakim. Bu kuralın bireysel yatırımcıların satışları için getirildiğini zannetmiyorum. Bu kural daha ziyade 3-4 aracı kurumda yoğunlaşan makine işlemleri ve algoritmik işlemler için getirildiğini düşünüyorum. SPK ve Borsa İstanbul’dan yapılan açıklamalar birbirini tamamlıyor” dedi.

Soner Kuru / Marbaş Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı “Mevduattan para akışı zayıfladı”

Yaşanan hareketlerin normal olduğunu belirten Marbaş Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı Soner Kur ayı piyasasında olmadığımızı ve önümüzdeki günlerde normalleşmenin başlayacağını söyledi. Kuru, “Geçtiğimiz yıl içerisinde enflasyonla mevduat faizlerindeki makas çok açıktı. Enflasyonda düşüşün başlamasıyla ve Merkez Bankası’nın liralaşma stratejisi çerçevesinde attığı adımlarla bankaların mevduat faizlerini yüzde 20’lerin üzerine çıkardığını görüyoruz. Aradaki makasın azalması ve seçim belirsizliğinin de etkisiyle mevduat tarafından Borsaya gelen para akışının zayıfladığını düşünüyorum. SPK ve Borsa İstanbul’dan gelen açıklamaların ve atılan adımların yeni yatırımcıları korumaya yönelik olumlu adımlar olduğunu düşünüyorum. Ayı piyasasında olduğumuzu düşünmüyorum bu düşüşler bir düzeltme hareketi olarak görülebilir. Önümüzdeki dönemde piyasalarda normalleşmenin başlayacağını düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

Baki Atılal / A1 Capital Genel Müdür Yardımcısı “SPK doğru olanı yaptı”

BIST-100 endeksi kısa vadeli yükseliş trendini geçtiğimiz hafta 5.704 puanla zirve yaptığını söyleyen A1 Capital Genel müdür Yardımcısı Baki Atılal, Borsa İstanbul’un düzeltme hareketi içerisinde olduğunu söyledi. Atılal, “Net olarak somut bir nedene dayanmayan satış baskısının yüksek frekanslı işlem yapan yatırımcıların tetiklemesi, ardından kurumların koruma amaçlı kredi/teminat oranlarında sıkılaştırmaya gitmesi satışların genele yayılmasına imkan sağlamış görünüyor. Diğer taraftan TL mevduat getirisinin göreceli biraz daha cazip hale gelmesi de yeni giren yatırımcıların bir kısmının mevduata kaymasına imkan sağlamış olabilir ama tetikleme işlevi yapma olasılığı oldukça düşük. Son dönemde siyasi dedikoduların yarattığı belirsizlik fiyatlama davranışlarının içine hızlı bir şekilde girmesi, yatırımcıların kafasını karıştırmıştı. Bu gibi durumlarda SPK yapması gerekeni yaptı, somut bir şey gördüğümüzde müdahale ederiz diyerek yatırımcılara güven sağlamaya çalıştı” dedi.