Kredi bilmecesi! Depremde yıkılan evlerin kredileri nasıl ödenecek?

Konut kredisi çekerek yıllara yayılacak taksitlerle aldıkları evleri bir gecede kaybeden binlerce depremzede, bir yandan kalan kredi borçlarını nasıl ödeyeceklerinin endişesi yaşıyor. Metrekare başına sigorta ödemesi yapılacağı söylenen depremzedelere göre, evlerin güncel değerinin oldukça altında olan bu parayla ancak borçlar ödenebilecek.

T24’te yer alan habere göre Maraş merkezli 6 Şubat depremlerinden sonra çadırkentlerde yaşamı sürdüren ya da başka şehirlere göç edip yüksek kira gelirleri ve işsizlikle karşı karşıya kalan depremzedeler ekonomik zorluk yaşıyor. Kimi yeni borca girdiği evini, kimi yıllarının birikimini tek gecede kaybetti. Enkaza dönüşmeyen binlerce evin büyük kısmı ilk haftalarda ağır hasarlı, geri kalanları ise orta hasarlı olarak kayda alındı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum ise 9 Mart’ta yaptığı açıklamada, incelemesi tamamlanan 1 milyon 700 bin binadan 653 bin konutun acil yıkılacak, ağır hasarlı, yıkık veya orta hasarlı durumda olduğunu, orta hasarlı binaların da artık ağır hasarlı statüye koyulduğunu duyurdu.

Devlet konut çalışmalarına başladıklarını duyursa da evinden olan depremzedeleri çıkmaza sürükleyen konuların başında konut kredisi ve deprem sigortasından yapılacak ödemelerin miktarı geliyor. Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) açıklamasına göre, depremlerin etkilediği 10 ildeki banka müşterilerinin kredi ödemeleri 6 ay ertelendi.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından yapılan açıklamada ise 6 Mart tarihi itibarıyla 326 bin 895 ihbar ulaştı ve 2 milyar 51 milyon liranın üzerinde hasar ödemesi yapıldı.

Ekonomik zorlukla burun buruna olan depremzedeler için yeni ev, yeni iş ve yeni bir hayat uzun bir süreç istiyor.

Yeni bir ev almak mümkün değil

Maraş’taki depremzedeler, kredi ödemeleri için 6 aylık erteleme süresini yeterli bulmadıklarını ancak bankaların da sonraki dönemde ne yapılacağına dair bir bilgi vermediğini belirtti. Hasar başvurusu için DASK’tan randevu almaya başlayan depremzedelere, bilgi aldıkları sigorta şirketlerinden ise poliçede belirtilmiş limitlere göre tapudaki metrekare başına 3 bin ila 3 bin 300 lira arasında değişen teminat ödemesi yapılacağı söylendi.

DASK’tan yapılacak ödemelerin evlerin depremden önceki değerini karşılamayacağını belirten depremzedeler, emlak piyasasının geldiği noktada yeni bir ev almanın da mümkün olmadığını söyledi. Maraş’ın Elbistan ilçesi Yunus Emre Mahallesinden bir depremzede, yaşadığı sitedeki evi alabilmek için 2018 yılında arsa halindeyken 50 bin liralık ön ödeme yaptı. 2019 yılından girdiği ev için ayrıca konut kredisi ve ihtiyaç kredisi dahil olmak üzere toplam 200 bin liralık banka kredisi çekti.

Ev sahibi olabilmek için 4 yılda toplamda 250 bin lira borçlanan depremzede, 33 ay daha kredi taksidi ödeyecek. Tahmini sigorta ödemesine göre, 137 metrekarelik evi için bugün ödenecek tutar ise yaklaşık 400 bin lirayı bulacak.

Bu ödemeyle ne beş yıldaki zararını karşılayabileceğini ne de yeni ev alabileceğini söyleyen depremzede, “Tapu üzerindeki metrekareye göre 3 bin küsur liralık bir ödeme yapılacağını söylediler. DASK’a randevu için başvurduk ancak henüz inceleme yapmaya gelmediler. En son depremden bir hafta önce, bizim sitedeki bir ev 1 milyon 300 liraya satıldı.

Evi aldığımız zaman 250 bin liraya yakın bir ödeme yapmıştık, şu anki değeri çok üzerinde. Eşya borcum bile daha yeni bitti. Ödenecek parayla krediyi kapatsam, geri kalanı ev almaya değil, eşya almaya bile yetmez” diye konuştu.

Poliçede hala hasarsız

Depremin ikinci haftası e-devlet uygulamasına girerek hasar tespitine bakan site sakinleri, Bakanlık incelemesine göre evlerinin ağır hasarlı konumunda olduğunu gördü. Bir ay sonra bu kez poliçe sorgulaması yaptıklarında ise henüz DASK incelemesi yapılmadığı için poliçede hala “hasarsız” yazdığı görüldü.

DASK henüz inceleme yapmadı

Depremzede Mehmet Ercan ise Dulkadiroğlu ilçesi Yahya Kemal mahallesinde bulunan Elit Kent Sitesi’ndeki evini 2020 yılında aldı. Bankadan 15 yıl taksitle 190 bin lira banka kredisi çekti ancak evin değeri iki yılda 850 bin liraya çıktı. Ercan, depremin ardından sistemde ağır hasarlı olarak görülen 90 metrekarelik evi için başvurduğu DASK’ın henüz inceleme yapmadığını söyledi.

Sigortadan alınan para kredi borcuna gidecek

Dulkadiroğlu ilçesinden başka bir depremzede Mehmet Topal da Yahya Kemal Mahallesindeki 9 katlı Albayrak apartmanında ailesiyle yaşıyordu. 2019 yılında yerleştikleri ev için babasının adına 96 ay taksitle 132 bin liralık kredi çekildi. Toplamda 8 yıl kredi ödeyecek Topal ailesi, DASK sigortası yaptıramadığını ancak bankanın her yıl belli miktarda sigorta parası olarak kesinti yaptığını söyledi. Depremden önce değeri 900 bin liraya çıkan Topal ailesinin evine orta hasarlı kaydı yapılarak yıklacağı söylendi. Mehmet Topal, şayet sigorta ödemesi yapılabilirse gelecek parayla babasının kredi borcunu kapatmak istediklerini belirtti.